Lá hen có tên khoa học là Calotropis gigantea (L.) Dryand. ex Ait.f. thuộc họ Asclepiadaceae (Thiên lý). Lá hen sắc uống giúp chữa hen, giang mai. Lá giã đắp trị mụn nhọt, bệnh chân voi do giun chỉ, tiêu chảy. Lá hen còn dùng trị các chứng ngộ độc, đau các vùng răng, miệng, mắt, tim, bị rắn và côn trùng cắn.
Tìm hiểu chung
Tên gọi, danh pháp
Tên tiếng Việt: Lá hen
Tên khác: Cây bồng bồng; nam tỳ bà; cây bàng biển…
Tên khoa học: Calotropis gigantea R. Br.
Đặc điểm tự nhiên
Cây nhỏ, cao 2 – 3m. Thân đứng, phân nhiều cành. Vỏ thân khía rãnh có màu vàng nhạt lúc non, khi vỏ già sẽ có màu xám trắng. Cành được phủ một lớp lông mượt dạng phấn màu trắng.
Lá mọc đối mép nguyên,có phiến đáy. Cuống hầu như rất ngắn gần như không có cuống. Ở gốc lá hình tim, hai mặt có màu xám lục, mặt trên có tuyến và một hàng lông màu nâu, còn mặt dưới có lông trắng như phấn.
Cụm hoa màu trắng, mọc đầu cành thành xim và ở kẽ lá gồm nhiều tán; đài 5. Thùy có dạng hình trứng, bề mặt ngoài có lông; còn tràng hợp thành hình xe. Thùy có dạng hình mũi mác có chỉ nhị dính liền nhau tạo thành một ống che chắn cho nhụy.
Quả hình giáo, dần thuôn nhọn về phía đầu, gồm hai đại, chứa các hạt có mào lông. Toàn thân có nhựa mủ.
Mùa hoa quả: Tháng 5 – 8.
Phân bố, thu hái, chế biến
Ở nước ta, cây mọc hoang ngoài tự nhiên và nhiều nơi thường được trồng để làm hàng rào bảo vệ xung quanh nhà hoặc thường hái lá dùng làm thuốc. Lá có thể hái suốt quanh năm. Sau khi lấy về sơ chế bằng cách lau hết lông bằng vải sạch, phơi hoặc sấy khô cất dùng dần.
Bộ phận sử dụng
Thường dùng lá, có khi sử dụng toàn cây.
Thành phần hoá học
Trong lá có calotropin, thuỷ phân cho calotropagenin.
Công dụng
Theo y học cổ truyền
Dân gian dùng lá hen để chữa bệnh hen.
Ngoài ra, lá hen còn được dùng toàn cây để chữa các bệnh về da, thấp khớp, hủi, giang mai, các bệnh về đường tiêu hóa như kiết lỵ, tiêu chảy…
Theo Đông y, cao lá hen có tác dụng kháng viêm, giáng nghịch, tiêu độc, tiêu đờm, trừ ho.
Liều dùng & cách dùng
Cách dùng như sau: Lá hen hái mang về, làm sạch lông bằng khăn ướt. Sau đó thái nhỏ lá hen rồi sao qua cho héo dần. Hằng ngày lấy khoảng 10 lá đem sắc với khoảng 1 bát rưỡi nước đến khi cô đặc còn 1 bát. Có thể thêm vào ít đường cho dễ uống, chia ra tầm 3 – 4 lần trong một ngày. Hiệu quả thuốc mang lại nhanh nhất sau 10 phút, thường thấy sau khoảng 2 – 3 ngày, thậm chí có thể là sau 7 – 8 ngày (Phan Như Thế).
